Đảm bảo mực nước ao đầm đủ sâu trong nuôi tôm mùa khô để giữ ổn định các yếu tố môi trường nuôi khi gặp nắng hạn gay gắt là điều khá khó khăn. Đặc biệt là khi xảy ra các cơn mưa bất chợt giữa vụ hay vào thời kỳ mưa chuyển mùa tháng 5-6 dl, thì những xáo trộn lớn, đột ngột về các yếu tố môi trường càng nguy hại hơn, nên việc giữ được mực nước sâu an toàn là thách thức sống còn đối với “chén cơm tấm áo” của người nuôi tôm.
Vụ tôm chính của bà con nông dân tỉnh Cà Mau nằm trọn trong mùa khô, nên giai đoạn khoảng tháng 3-4 dl thường rơi vào cảnh bị nắng nóng gay gắt kéo dài, ao đầm cạn nước, nhiều loại dịch bệnh trên tôm hay xảy ra khiến dễ thất thu. Vì thế yếu tố thành bại sống còn của vụ nuôi là có đảm bảo được mực nước trên ao đầm luôn đạt độ sâu an toàn tối thiểu 40-50 cm để tôm được sống khỏe mạnh hay không.
Hãy lợi dụng triều cường – con nước rong trữ nước vào ao lắng
Thời tiết năm 2020 được dự báo là khá khắc nghiệt, nên vừa mới ăn Tết xong còn trong tháng hai dương lịch mà đã có ngay những ngày nắng nóng gay gắt, trong khi kênh mương, ao đầm nội đồng nhiều nơi sắp khô cạn, là dấu hiệu cảnh báo vào kỳ giữa-cuối mùa khô tháng 3-4 dl chắc chắn tình cảnh khô nóng và diễn biến môi trường sau đó sẽ càng khốc liệt hơn.
Ao nuôi tôm công nghiệp tại Cà Mau
Tuy vậy, dù tình hình nắng hạn gay gắt có gây trở ngại chung cho sản xuất, nhưng đối với nghề nuôi thủy sản tỉnh Cà Mau lại được thiên nhiên ưu đãi, do là vùng bán đảo, có hai chế độ triều mỗi ngày, nhật triều phía biển Tây, bán nhật triều phía biển Đông và có 02 đợt nước rong kéo dài vài ngày trước và sau mỗi kỳ ngày rằm và 30 hàng tháng theo âm lịch, nước rong hay đi kèm với hiện tượng triều cường. Đây là điều kiện tốt để bà con tranh thủ chọn thời điểm thích hợp lấy thêm nước trữ vào khu lắng và xử lý tốt để châm bù cho ao, ruộng nuôi, giúp khắc phục phần nào chuyện thiếu nước do ruộng bị nắng nóng làm sắc cạn khiến nhiệt độ nước tăng cao và các yếu tố môi trường biến động dễ phát sinh nhiều dịch bệnh làm ảnh hưởng đến sức khỏe tôm nuôi.
Trước mắt, về phía nông dân phải tích cực tranh thủ các đợt nước kém để sên vét sâu kênh mương, làm đầy đủ cống bọng thật an toàn và gia cố, tôn cao bờ bao khuôn hộ, chuẩn bị sẳn máy bơm trước đợi con nước rong. Còn Nhà nước cần đầu tư kinh phí để ngành chức năng tranh thủ các con nước cạn tiến hành “nạo sâu vét rộng” hệ thống kênh rạch, lấy đất tôn cao các tuyến đê bao xung yếu, đồng thời giải tỏa những cống đập không phù hợp để cho dòng nước lưu chảy thông thoáng, thì mới mong có nguồn nước tốt, thanh sạch cho nuôi trồng thủy sản được thành công.
Đặc biệt các vùng nuôi tôm thâm canh, công nghiêp và siêu thâm canh cần chuẩn bị đủ nguồn nước tốt, có qua lắng lọc cẩn thận, xử lý sinh hóa nghiêm chỉnh và quan trong hơn là tự giác quản lý tốt nguồn chất thải, nước thải, phải xử lý đạt chuẩn theo quy định để không ảnh hưởng môi trường nuôi chung mà trong đó cũng có phần mình còn phải lấy bù nước
Riêng đối với những vùng, những hộ khó chủ động về nước thì ngoài vấn đề bố trí mùa vụ để có thể thu hoạch tôm trong thời điểm khô hạn khắc nghiệt nhất nên thực hiện giải pháp hạ thấp mặt ruộng hay tạo hầm trú nóng cho tôm tùy theo điều kiện, ý thích riêng như xin trình bày phần sau.
Các giải pháp tạo nơi trú nóng cho tôm
Đối với ao đầm đã thả tôm, tôm đang lớn tốt thì đặt vấn đề hạ thấp mặt ruộng sẽ là khó khăn, nhưng không phải không làm được hay không cần làm, ngoại trừ muốn phải thu tôm trước kỳ khi nắng nóng ặp về. Điều quan trọng trường hợp này là chuyện tác động hạ thấp mặt đất ruộng dù bằng thủ công hay cơ giới đều phải thật khéo léo, linh hoạt, có giới hạn an toàn và có thể luân phiên nay gốc này tuần sau làm gốc khác, miễn là có đủ chổ sâu cho tôm trốn nóng an toàn. Và cũng không cần hạ thấp toàn bộ mặt ruộng mà có thể chỉ cần tạo thành những hố sâu hơn mặt ruộng năm ba tấc, rộng từ vài m2 đến vài chục, vài trăm m2, tùy điều kiện và khả năng thực hiện, mục đích là để tôm có chổ trú nóng khi nhiệt độ nước trên trảng lên cao vào những kỳ nắng nóng gay gắt, tôm không chịu nổi thì tự tìm xuống ẩn dưới hố đó. Cần tiến hành sao cho đảm bảo chất lượng nước không bị xáo trộn lớn, hay bị xì phèn, đục do bùn kéo dài, thay đổi độ kiềm, độ pH, nhiệt độ nước… bất lợi cho tôm. Cũng có thể kiến tạo thêm nơi trú nóng cho tôm rải rác trong ao đầm hoặc theo từng vạt, từng gốc đất bằng mái lều rơm sậy… che mát trên các bãi chà trú ẩn.
Đối với ao đầm cải tạo xong chuẩn bị đủ các điều kiện để thả tôm giống, thì nên chia thành hai phần, chọn phần đất phía trũng thuận lợi khoanh vùng ngăn lại bằng bờ “cơm nếp” nhỏ, rồi thả tôm giống theo kế hoạch đã định và chăm sóc bình thường đúng kỹ thuật. Phần ngăn lại sẽ tiến hành hạ thấp mặt ruộng theo dạng bậc thang hay từng hố thông nhau và cải tạo nước sẳn sàng để khi tôm đã lớn mạnh hơn sẽ phá bờ cơm nếp cho tôm từ từ tự chuyển sang sống luôn trên phần đất đã hạ xong mặt ruộng này, coi như nuôi tôm hai giai đoạn, và như thế khi gặp nắng nóng gay gắt tôm đã có chổ trốn nóng sẽ sống tốt hơn.
Còn những ao ruộng đang cải tạo chưa thả tôm giống thì nên chậm lại một vài tuần và có đầu tư thêm để hạ thấp mặt ruông, ao đầm theo bậc thang hay tạo thành những hố trú nóng tập trung theo vạt đất hoặc rải rác như đã nêu trên, sau đó phơi đáy, bón vôi… cải tạo chu đáo rồi hãy thả giống cho an toàn.
Hạ thấp mặt đất ruộng ngay giữa vu tôm đang nuôi hay khoét hố tạo nơi trú nóng cho tôm, tuy có những điều bất lợi nhưng khắc phục được, mà cái lợi lớn hơn là tạo cho con tôm có điều kiện tự tăng khả năng thích nghi sống tốt hơn và có thể tận dụng đất đào lấy đi để gia cố, tôn cao bờ bao, tu bổ ốc đảo vườn hay xảm mội do cua còng…giúp giữ nước tốt hơn./.
Tác giả: Mục Đồng