Mô hình nuôi tôm hai giai đoạn là hình thức nuôi tôm hiệu quả, giúp nâng cao tỉ lệ sống tôm giống trong giai đoạn ương, kiểm soát được lượng tôm trước khi thả ra ngoài vuông nuôi, từ đó nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả trong sản xuất, nâng cao thu nhập, ổn định đời sống.
Cà Mau có diện tích nuôi tôm nước lợ hiện nay trên 278.500ha, chiếm khoảng 40% diện tích nuôi tôm của cả nước, trong đó phát triển nhiều loại hình nuôi tôm như: Nuôi siêu thâm canh (ứng dụng công nghệ cao) diện tích 888,3 ha; nuôi thâm canh diện tích 9.500 ha; nuôi quảng canh cải tiến diện tích gần 95.767 ha; diện tích còn lại nuôi tôm quảng canh truyền thống.
Trong những năm qua, do biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng trực tiếp đến ngành nuôi trồng thủy sản của tỉnh, trong đó nuôi tôm quảng canh truyền thống là một trong những loại hình nuôi chịu sự tác động lớn của biến đổi khí hậu, từ đó ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của một bộ phận người dân. Bên cạnh đó, phần lớn người dân sản xuất theo tập quán canh tác truyền thống, nhỏ lẻ, chưa có sự tổ chức theo hình thức kinh tế tập thể, việc áp dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật còn hạn chế nên năng suất tôm những năm qua đạt chưa cao, chênh lệch năng suất giữa các hộ trong vùng còn lớn, chi phí sản xuất lớn, người sản xuất lợi nhuận không cao.
Trước thực trạng nêu trên, việc tổ chức lại sản xuất trong nuôi tôm nhằm giúp nông dân nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả trong sản xuất, nâng cao thu nhập, ổn định đời sống là yêu cầu cần thiết.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh tại công văn số 9537/UBND-NNTN, ngày 04 tháng 12 năm 2017 về việc cho chủ trương thực hiện Phương án nuôi tôm 02 giai đoạn trên địa bàn tỉnh Cà Mau.
Năm 2018, Trung tâm Khuyến nông Cà Mau xây dựng và triển khai thực hiện Phương án Hỗ trợ thiết bị ương tôm trong nuôi tôm sú 02 giai đoạn tại 09 huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh cà Mau với quy mô 54 bể/54 hộ thực hiện, Trong đó mỗi huyện 02 điểm, mỗi điểm 3 hộ. Các quy trình nuôi hai giai đoạn gồm:
+ Thực hiện theo quy trình nuôi tôm QCCT: Triển khai huyện Đầm Dơi, Cái Nước, Phú Tân, Năm Căn, Ngọc Hiển, Thới Bình và Trần Văn Thời với 7 điểm, 21 hộ thực hiện.
+ Thực hiện theo quy trình nuôi tôm QCCT ít thay nước: Triển khai huyện U Minh, Đầm Dơi, Cái Nước và TP.Cà Mau với 4 điểm, 12 hộ thực hiện.
+ Thực hiện theo quy trình nuôi tôm - lúa: Triển khai huyện Thới Bình, U Minh, Trần Văn Thời và TP.Cà Mau với 4 điểm, 12 hộ thực hiện.
+ Thực hiện theo quy trình nuôi tôm - rừng: Triển khai huyện Phú Tân, Năm Căn và Ngọc Hiển với 3 điểm, 9 hộ thực hiện.
Đây là mô hình kiểm soát được mật độ, hạn chế áp lực về tôm giống, chi phí thả giống thấp, kiểm soát được thức ăn tự nhiên, dễ áp dụng, hiệu quả và bền vững, được các cơ quan, ban ngành và người dân đánh giá cao, có khả năng nhân rộng trên địa bàn Cà Mau.
Điểm nổi bật của quy trình nuôi tôm quảng canh cải tiến 2 giai đoạn thể hiện ở những nội dung cơ bản sau:
+ Thứ nhất: tôm giống khi đem về ương trong bể có diện tích nhỏ, môi trường được xử lý tốt, quá trình chăm sóc quản lý giống như trại sản xuất giúp tôm khỏe mạnh, mau lớn, đạt tỉ lệ sống cao.
+ Thứ hai: Khi ương tôm giai đoạn 1 nước được lấy từ vuông nuôi nên các yếu tố môi trường tương đồng. Khi chuyển tôm xuống ao đất tôm không bị sốc, người nuôi có thể kiểm soát được mật độ tôm nuôi ở từng giai đoạn phát triển, nhờ đó rất dễ dàng chủ động lượng thức ăn bổ sung.
Qua công tác triển khai phương án hỗ trợ thiết bị ương 2 giai đoạn đã tạo bước chuyển biến rõ nét về nhận thức của người dân trong việc ương, thuần tôm trước khi thả nuôi, tôm kích cở lớn thích nghi với môi trường để giảm hao hụt trong quá trước khi thả ra vuông nuôi (giai đọan 2). Tổng lượng tôm của 54 bể ương năm 2018 khoảng 30 triệu post, lượng tôm đã chuyển xuống vuông nuôi khoảng 21 triệu con tôm, có 1.150 hộ sử dụng với diện tích hơn 2.100 ha. Từ đó, giúp nâng cao năng suất hiệu quả trong nuôi tôm 02 giai đoạn.
Từ hiệu quả mô hình đem lại, năm 2019 Trung tâm khuyến nông xây dựng và triển khai kế hoạch nhân rộng các mô hình sản xuất có hiệu quả, trong đó Mô hình nuôi tôm 02 giai đoạn là một trong những mô hình trọng điểm cần nhân rộng của tỉnh trong thời gian tới.
Mô hình hỗ trợ thiết bị ương tôm giống phục vụ nuôi tôm 02 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Tôm giống trước khi thả nuôi được ương trên bể lót bạt có diện tích 80m2 theo công nghệ Biofloc từ 20-30 ngày (đạt kích cở 2-3 cm), với mật độ ương từ 2.000 – 3.000 con/m2, bể ương được trang bị hệ thống sục khí đáy để đảm bảo lượng oxy giúp tôm phát triển.
Giai đoạn 2: Sau thời gian ương khoảng 20-30 ngày tuổi chuyển cho tôm sang vuông nuôi đến khi thu hoạch, mật độ nuôi: Nuôi tôm quảng canh cải tiến 06 con/m2; nuôi tôm quảng canh, tôm - rừng; tôm - lúa 03 con/m2.
Trong quá trình nuôi luôn duy trì màu nước và độ trong phù hợp (độ trong 30 - 40cm, nước có màu xanh nhạt hoặc nâu nhạt) để tạo nguồn thức ăn tự nhiên trong vuông tôm trong suốt quá trình nuôi.
Đối với hình thức nuôi tôm quảng canh cải tiến tùy theo từng giai đoạn phát triển của tôm nuôi mà sử dụng thức ăn công nghiệp có độ đạm và kích cỡ thức ăn cho phù hợp trong suốt quá trình nuôi. Khi tôm được 1 - 1,5 tháng tuổi tiến hành bổ sung thức ăn cho tôm, sử dụng thức ăn công nghiệp liều lượng 3 - 5% trọng lượng đàn tôm, bổ sung khoáng, vitamin, men tiêu hóa vào thức ăn giúp cho tôm tăng sức đề kháng và phát triển tốt, hạn chế dịch bệnh xảy ra trên tôm, tăng trọng nhanh.
Thường xuyên kiểm tra trạng thái hoạt động, sức khỏe của tôm, kiểm tra các yếu tố môi trường của vuông nuôi như: pH, nhiệt độ, độ trong, độ kiềm,... thường xuyên kiểm tra bờ bao, cống cấp và thoát nước để có biện pháp xử lý kịp thời, định kỳ 10 - 15 ngày sử dụng chế phẩm sinh học để làm sạch môi trường nước trong vuông nuôi.
Sau thời gian nuôi được 4 - 5 tháng tôm đạt kích cỡ khoảng 30 - 40con/kg tiến hành thu hoạch bằng cách đặt lú thu tỉa hoặc xổ cạn thu toàn bộ.
Trần Thanh Hải