Thực hiện Tái cơ cấu ngành Nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, xây dựng chuỗi liên kết tiến tới xây dựng chuỗi giá trị trong sản xuất tiêu thụ nông, lâm, thủy sản không ngừng nâng cao thu nhập cho người nông dân trong bối cảnh yêu cầu hội nhập ngày càng cao ở trong nước và thế giới mà người nông dân có thể vươn lên sản xuất lớn, sản xuất hàng hóa không bị chèn ép, lép vế, thua thiệt ngay trên quê hương, mảnh vườn, thửa ruộng …với những sản phẩm truyền thống của mình, đòi hỏi phải có sự liên doanh, liên kết, hợp tác chặt chẽ, phải có tổ chức đại diện, bảo đảm mọi điều kiện sản xuất và quyền lợi người nông dân. Đó là hợp tác xã nông nghiệp (HTXNN). Việc củng cố đổi mới và xây dựng phát triển HTXNN ở tỉnh ta hiện nay là rất cần thiết và thật sự quan tâm, nhưng phải là HTXNN kiểu mới, hợp tác xã (HTX) được thành lập mới hoặc chuyển đổi từ HTX cũ sang, song phải đảm bảo thực chất đúng nghĩa, đúng bản chất của HTX theo Luật HTX Việt Nam năm 2012 với những đặc trưng cơ bản cần quan tâm xác định rõ về mặt nhận thức.

       Hợp tác xã là tổ chức kinh tế tự chủ do thành viên tự nguyện lập ra nhằm mục tiêu tối đa hóa lợi ích cho từng thành viên trên cơ sở hợp tác và giúp đỡ nhau giữa các thành viên trong việc đáp ứng nhu cầu chung giống nhau của thành viên về sản phẩm, dịch vụ, hoặc tạo việc làm nhằm nâng cao thu nhập cho thành viên một cách hiệu quả hơn so với việc để từng thành viên đơn lẻ thì không thực hiện được, hoặc thực hiện kém hiệu quả trong điều kiện cơ chế thị trường. HTX hoạt động không phải lấy lợi nhuận làm mục tiêu chủ yếu mà nhằm mục tiêu cao nhất là đem lại lợi ích cho thành viên, từ đó giúp thành viên tối đa hóa lợi nhuận, nâng cao sức cạnh tranh với hoạt động kinh tế hoặc tăng thu nhập, tạo việc làm, cải thiện đời sống cho chính mình; HTX chỉ trích một phần thu nhập của mình bù đắp chi phí hoạt động và tích lũy các quỹ phát triển. Để đem lại lợi ích cho thành viên thông qua cung ứng sản phẩm, dịch vụ cho thành viên theo loại hình hoạt động của HTX. Hợp tác xã phải lựa chọn phương án đầu tư, sản xuất kinh doanh thích hợp, có hiệu quả và cạnh tranh với các tổ chức thuộc các thành phần kinh tế khác trên thị trường. Quan hệ giao dịch sản phẩm, dịch vụ giữa HTX và thành viên là bình đẳng theo hợp đồng dịch vụ giữa hai bên.

       Thành viên HTX vừa là người góp vốn trở thành chủ sở hữu, vừa là người sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX, có quyền biểu quyết ngang nhau không phụ thuộc vốn góp (đối nhân), lợi ích của thành viên từ HTX là: Giảm chi phí nguyên vật liệu, vật tư, dịch vụ đầu vào bảo đảm chất lượng, tăng giá bán sản phẩm, dịch vụ của mình và tiếp cận thị trường thuận lợi hơn thông qua sử dụng sản phẩm, dịch vụ chung của HTX. Thành viên sử dụng càng nhiều sản phẩm, dịch vụ của HTX thì được hưởng lợi càng nhiều; Đồng thời góp phần làm cho hiệu quả hoạt động và thu nhập của HTX càng lớn hơn.

Hợp tác xã sản xuất lúa an toàn

       Khi tham gia HTX, thành viên của HTX bắt buộc phải góp vốn và thực hiện hợp đồng dịch vụ với HTX, còn việc góp sức là tùy vào loại hình HTX và yêu cầu của HTX và nguyện vọng của thành viên, không bắt buộc thành viên phải góp sức, trừ trường hợp HTX tạo việc làm. Thu nhập và lợi ích của thành viên từ việc tham gia HTX theo nguyên tắc: Thu nhập và lợi ích của HTX được phân phối cho thành viên chủ yếu theo mức độ sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX và một phần theo vốn góp cho thành viên trên tinh thần hỗ trợ lẫn nhau, sau khi trích nộp các quỹ đầu tư phát triển, quỹ dự phòng tài chính của HTX và hình thành tài sản không chia phục vụ cho mục tiêu phát triển HTX.

       Với nhận thức đầy đủ đặc trưng, vai trò, ý nghĩa định hướng và nguyên tắc hoạt động chủ yếu của HTX như trên là bước chuẩn bị quan trọng cơ bản nhất cho việc hình thành HTXNN kiểu mới hiện nay. Ngoài ra để hình thành một HTX Nông nghiệp kiểu mới, nhất là việc chuyển đổi từ HTX Nông nghiệp hiện tại thì vấn đề cần quan tâm, chú trọng là công tác cán bộ; xác định thành viên mới và đánh giá chính xác thực trạng HTX đang tồn tại hoạt động.

       Về cán bộ HTX nông nghiệp hiện nay là một vấn đề vô cùng quan trọng, theo Luật mới, HTX nông nghiệp kiểu mới với xu thế mới đòi hỏi Giám đốc HTX nông nghiệp phải là người có tâm, có tầm, có sức khỏe, hiểu biết, linh hoạt, nắm bắt được xu hướng thời đại đặc điểm kinh tế - xã hội của địa phương, năng động, sáng tạo, biết khai thác thế mạnh của địa phương và những điều kiện hiện có, biết tổ chức sản xuất, kinh doanh giỏi, ngoại giao rộng, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm và hết lòng vì nông dân, vì sự nghiệp chung, phải là người được đào tạo bài bản và trên hết là người có uy tín, được các thành viên tín nhiệm cao. Do đó cơ quan Đảng, nhà nước, địa phương không nên can thiệp sâu mà chỉ định hướng và quy định để các thành viên, xã viên tự chọn ra người đứng đầu tổ chức HTX nông nghiệp của mình để có thể đặt trọn niềm tin và giao trách nhiệm rõ ràng cho người cán bộ mà mình đã lựa chọn.

       Một vấn đề khác cũng cần hết sức quan tâm trước khi thực hiện chuyển đổi HTX nông nghiệp hiện nay để hình thành HTX nông nghiệp kiểu mới đó là: Vấn đề cần đánh giá thật chính xác, tĩ mĩ, đầy đủ hiện trạng mọi mặt của HTX như tài sản, công nợ, số lượng thành viên, những sản phẩm, dịch vụ hiện có, đánh giá mặt được, mặt hạn chế, khả năng biến động, phát triển của các dịch vụ, ngành nghề đang thực hiện …Từ đó định hình, xác định lại thành viên của HTX nông nghiệp mới, thành viên mới phải là thành viên thực chất, đúng nguyên tắc tự nguyện “HTX kết nạp rộng thành viên. Thành viên HTX có trách nhiệm thực hiện cam kết theo hợp động dịch vụ và theo quy định của điều lệ của Luật HTX. Đồng thời xây dựng điều lệ và phương hướng sản xuất kinh doanh của HTX sát thực tế địa phương được mọi thành viên bàn bạc, dân chủ đồng thuận cao, đảm bảo tính khả thi cao nhất.

       Đối với cơ quan quản lý nhà nước các cấp cần quan tâm giúp đỡ tạo mọi điều kiện để các HTX nông nghiệp khắc phục những tồn tại hạn chế lâu nay của kinh tế tập thể nói chung và HTX nông nghiệp nói riêng của địa phương như công nợ, tài sản, đất đai, cán bộ quản lý và các cơ chế bảo đảm thực hiện các chính sách hiện hành đối với HTX nông nghiệp, giúp các HTX nông nghiệp thoát hẳn khỏi những quá khứ tồn tại cũ để xây dựng HTX nông nghiệp kiểu mới đúng nghĩa để hoạt động hiệu quả.

       Muốn xây dựng thương hiệu nông sản, vươn ra thành thị để có thị trường báo tiêu, thu mua sản phẩm làm ra mang tính bền vữ và lâu dài, các hộ gia đình phải kết hợp với nhau thành một pháp nhân. HTX có năng lực đàm phán gia nhập thị trường cao hơn và hiệu quả hơn hẳn so với từng hộ riêng lẻ. Mặt khác, HTX cũng đóng vai trò bảo vệ quyền lợi cho hộ nông dân khi tham gia chuỗi giá trị hàng nông sản. Ngoài ra, HTX còn có thể hỗ trợ về kỹ thuật cho các xã viên, nhằm đảm bảo sản xuất kinh doanh ổn định.

       Đó là một số vấn đề quan trọng để hình thành nên một tổ chức HTX nông nghiệp kiểu mới theo Luật HTX từ việc thành lập mới, đặc biệt là từ việc chuyển đổi HTX nông nghiệp hiện nay sang HTX nông nghiệp mới. Đảm bảo thực hiện tốt tiêu chí 13 trong xây dựng nông thôn mới. Mỗi xã đạt chuẩn nông thôn mới phải có một tổ chức kinh tế tập thể hoạt động hiệu quả …Đời sống người nông dân được nâng cao, đóng góp nhiều hơn cho sự nghiệp xây dựng nông thôn mới hiện nay, góp phần thực hiện thắng lợi Đề án tái cơ cấu Nông nghiệp của tỉnh trong thời gian tới, đồng thời cũng là một tiêu chí quan trọng trong những chủ trương của Đảng và Nhà nước thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn; thực hiện Nghị định 57/2018/NĐ-CP ngày 17/4/2018 về cơ chế chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; Nghị định 58/2018/NĐ-CP ngày 18/4/2018 của Chính phủ về bảo hiểm nông nghiệp; Nghị định 98/2018/NĐ-CP ngày 05/7/2018 về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp; Quyết định 461/QĐ-TTg ngày 27/4/2018 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án phát triển 15.000 hợp tác xã nông nghiệp hoạt động có hiệu quả đến năm 2020, cũng là điều kiện tiếp tục phát huy và duy trì những kết quả đạt được trong công tác xây dựng nông thôn mới của tỉnh./.